Alimenty w czasie trwania małżeństwa
Należy pamiętać, iż prawa i obowiązki małżonków są równe. Oznacza to, że zarówno mąż jak i żona mogą żądać alimentów. W małżeństwie istnieje obowiązek wzajemnego wspomagania się, w tym zabezpieczenia finansowego współmałżonka. W przypadku nie wywiązywania się z tego obowiązku można zażądać zapłaty alimentów na rzecz żony lub męża. Jeśli małżonek nie zaspokaja potrzeb rodziny, a więc np. w niewystarczającym stopniu przykłada się do wydatków domowych, nie uczestniczy w kosztach utrzymania domu, to drugi małżonek może wystąpić do sądu o alimenty na swoją rzecz. Będzie tak np. w sytuacji, gdy jeden z małżonków nie pracuje i wychowuje dzieci a małżonek pracujący nie dostarcza małżonkowi nie pracującemu zawodowo środków utrzymania, albo robi to w stopniu niewystarczającym. Stanowi o tym kodeks rodzinny i opiekuńczy który wskazuje, że oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.
Alimenty po rozwodzie
Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.
Alimenty w czasie separacji
Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do obowiązku dostarczania środków utrzymania przez jednego z małżonków pozostających w separacji stosuję się normy prawne wynikające z przepisów dotyczących rozwodu. Jednak z uwagi na fakt, iż orzeczenie separacji nie jest orzeczeniem rozwodowym obowiązek alimentacyjny nie wygasa wraz z upływem pięciu lat od wydania orzeczenia separacji. Nie ma również możliwości aby małżonek będący w separacji zawarł ponowne małżeństwo.
Alimenty na rzecz konkubenta
W przypadku konkubinatu nie ma ustawowego obowiązku utrzymywania współpartnera. Korzystając ze swobody zawierania umów konkubenci mają prawo zawrzeć miedzy sobą umowę, w której zobowiążą się względem siebie do świadczeń o charakterze alimentacyjnym.