Czym jest nakaz zapłaty?
Nakaz zapłaty jest orzeczeniem merytorycznym, zrównanym w skutkach z wyrokiem. Wydawany jest tylko wtedy, gdy przepis szczególny tak stanowi. Od wyroku nakaz zapłaty różni się brakiem solennej formy oraz sposobem wydania. Nakaz zapłaty, inaczej niż wyrok, wydawany jest wyłącznie na posiedzeniu niejawnym. Jest ponadto orzeczeniem „warunkowym” o tyle, że jego dalsze istnienie uzależnione jest od tego, czy pozwany wniesie środek zaskarżenia. Zaskarżenie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym powoduje rozpoznanie sprawy przez sąd I instancji, a w wypadku nakazu wydawanego w postępowaniu upominawczym, w razie wniesienia sprzeciwu, nakaz traci moc.
Kiedy Sąd wydaje nakaz zapłaty?
Przepisy szczególne przewidują wydawanie merytorycznych rozstrzygnięć w formie nakazów zapłaty tylko w postępowaniach odrębnych: nakazowym i upominawczym oraz elektronicznym postępowaniu upominawczym. Ponadto w europejskim postępowaniu nakazowym wydawany jest europejski nakaz zapłaty. Nakaz zapłaty może być wydany tylko wtedy, gdy sąd uwzględnia powództwo i zasądza dochodzone pozwem roszczenie. Ma on więc charakter jednostronny, zawsze jest pozytywnym rozstrzygnięciem merytorycznym i ma charakter deklaratywny.
Co zrobić po odebraniu nakazu zapłaty?
Mimo, iż nakaz zapłaty jest merytorycznym rozstrzygnięciem sądu, to otrzymanie go nie oznacza, iż pozwany nie ma możliwości obrony swych praw. Tym bardziej nie oznacza to, że w procesie sądowym pozwany przegra z powodem. Należy pamiętać, iż sąd wydając nakaz zapłaty nie przeprowadza postępowania dowodowego. Aby jednak do postepowania procesowego doszło nakaz zapłaty musi zostać zaskarżony. Środek zaskarżenia uzależniony jest od rodzaju postepowania, w którym został wydany nakaz zapłaty.
Sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i elektronicznym postepowaniu upominawczym
W przypadku otrzymania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym lub elektronicznym postępowaniu upominawczym (tzw. e-sąd) pozwanemu przysługuje środek zaskarżenia w postaci sprzeciwu. Sprzeciw od nakazu zapłaty jest pismem procesowym, które należy złożyć w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłaty do sądu, który wydał nakaz. W piśmie pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości, czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, oraz okoliczności faktyczne i dowody. Należy zwrócić uwagę, że jeżeli pozew wniesiono na urzędowym formularzu, wniesienie sprzeciwu wymaga również zachowania tej formy. Istotny jest fakt, iż sprzeciw od nakazu zapłaty jest wolny od opłat sądowych. Prawidłowe wniesienie sprzeciwu skutkuje utratą mocy nakazu zapłaty.
Zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym
W przypadku otrzymania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowy pozwanemu przysługuje środek zaskarżenia w postaci zarzutów od nakazu zapłaty. Pismo zawierające zarzuty od nakazu zapłaty jest pismem procesowym, które należy złożyć w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłaty do sądu, który wydał nakaz. W piśmie pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości, czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy oraz okoliczności faktyczne i dowody. Jeżeli pozew wniesiono na urzędowym formularzu, wniesienie zarzutów wymaga również zachowania tej formy. Należy zwrócić uwagę, iż wniesienie zarzutów od nakazu zapłaty związane jest z obowiązkiem poniesienia kosztów sądowych, które wynoszą ¾ części opłaty od pozwu. Opłata od pozwu wynosi zazwyczaj 5% wartości przedmiotu sporu. Oznacza to, że wnosząc zarzuty należy uiścić ¾ z 5% wartości przedmiotu sporu . Przykładowo: wartość przedmiotu sporu wynosi 100 000 zł, opłata od pozwu wyniesie więc 5 000 zł a opłata za wniesienie zarzutów od nakazu zapłaty będzie wynosić 3 750 zł. W razie prawidłowego wniesienia zarzutów przewodniczący wyznacza rozprawę i zarządza doręczenie ich powodowi. Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje wyrok, w którym nakaz zapłaty w całości lub w części utrzymuje w mocy albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też postanowieniem uchyla nakaz zapłaty i pozew odrzuca lub postępowanie umarza.